Rebecca Johnson
Rebecca Johnson is een Britse mensenrechten- en vredesactiviste die zowat haar hele leven wijdt aan de strijd tegen kernwapens.
Haar ouders voedden haar in de jaren ’60 en ’70 op om in zich te zetten voor vrede en tegen geweld en oorlog. Dat waren belangrijke principes voor haar ouders. Toen ze in de jaren ’70 naar de universiteit trok wou ze iets studeren om het milieu te beschermen, maar evenzeer wou ze weten hoe dingen in elkaar zitten en werken, teneinde op zoek te kunnen gaan naar manier om dingen te veranderen in functie van een betere wereld. Dus ging ze fysica studeren aan de universiteit.
Een van de zaken die ze daar leerde was dat nucleaire technologie niet enkel werd ontwikkeld om militaire doeleinden. Er worden niet enkel kernwapens gemaakt. De nucleaire technologie wordt ook voor andere, civiele doeleinden ontwikkeld: energie voor huishoudens, gebruik in de gezondheidszorg, etc… Maar ook al heeft het inzetten van kernenergie of nucleaire technologie zeker ook een positieve kant, toch blijft het op zich gevaarlijk voor de mens, de aarde, het milieu, omdat er nog steeds geen antwoord is over het we op een duurzame manier kunnen omgaan met kernafval.
Rebecca studeerde af, ging reizen en gaf onder meer twee jaar les in Japan. Toen ze in het begin van de jaren 80 terug kwam in het Verenigd Koninkrijk, hoorde ze het nieuws over een nieuw soort kernwapen dat het Amerikaanse leger in eerste instantie wou overvliegen naar en stockeren op de Amerikaanse Vliegbasis Greenham Common (niet ver van London). Vandaaruit zouden deze raketten verder verspreid worden. Rebecca vernam dat een groep vrouwen van de organisatie Vrouwen voor Vrede op Aarde, aan de vliegbasis protesteerde tegen de komst van deze wapens. Met hun actie wilden ze graag een gesprek over de motieven om deze wapens naar Europa te brengen, laat staan waarom ze in Europa zouden moeten worden opgesteld, laat staan waarvoor ze ooit zouden worden ingezet. De Britse overheid en ook de NAVO* negeerden deze groep vrouwen en daarom besloot de groep om daar een kamp op te slaan. Ze wilden er uit protest een aantal maanden blijven.
Rebecca besloot om zich een aantal dagen bij de groep aan te sluiten, de groep voor een paar dagen te bezoeken, maar uiteindelijk is ze er 5 jaar gebleven.
|
Wapenwedloop In de jaren 80 woedde de Koude Oorlog nog volop en was er nog een echte wapenwedloop tussen Oost en West. Als reactie op de plaatsing van Russische SS20-raketten in Centraal-Europa had de NAVO in 1979 het zogenoemde dubbelbesluit genomen. Enerzijds werden 464 kruisraketten voor de middellange afstand en 108 Pershing II-raketten voor de korte afstand geplaatst in een aantal West-Europese landen, met tegelijkertijd een aanbod aan het Oostblok om te onderhandelen over wapenvermindering. Al die raketten konden worden uitgerust met kernkoppen. De Pershing-raketten werden in West-Duitsland geïnstalleerd, de kruisraketten in Italië, West-Duitsland, Groot-Brittannië, Nederland en België. Het besluit om al die kernraketten in Europa te installeren, leidde in alle betrokken landen tot massabetogingen. |
Rebecca Johnson in haar zelfgemaakte ‘beschutting’, gemaakt van takken, touw, dekens, plastiek
Samen met de groep vrouwen omsingelden ze de basis, sloten ze hem als het ware af; blokkeerden de toegangswegen en de poorten van de vliegbasis, en gaven de poorten namen van kleuren van de regenboog. Ze wilden voorkomen dat deze nieuwe kernwapens ook maar zouden kunnen worden opgesteld. De vrouwen werden keer op keer gearresteerd, het kamp werd keer op keer ontruimd…
Arrestatie Rebecca Johnson op 5 oktober 1982
Daarom zetten ze ook allerlei acties op, ze bezetten delen van de basis, drongen binnen in de basis, tot in de silo’s waar de wapens opgesteld werden, dansten op de silo’s en dit alles met de bedoeling om mensen bewust te maken van de aanwezigheid van kernwapens op de vliegtuigbasis. Ze wilde dit in de media krijgen, op radio en TV
Dansen op de kernwapensilo’s op nieuwjaarsdag 1983
Hun aanwezigheid werd door de media opgepikt en een kettingbrief zorgde er op een bepaald moment voor dat een groep van 35000 vrouwen de basis omsingelde.
Ondanks al hun acties konden ze niet voorkomen dat het Amerikaanse leger de kernwapens bleef overvliegen naar de basis om deze van daaruit te verspreiden over het land, het platteland, met de idee in het achterhoofd dat ze nooit zouden worden aangevallen. Het resultaat van deze spreiding zorgde er evenwel voor dat iedereen, alle dorpen en steden doelwit van kernwapens werden. Iedereen zou het slachtoffer kunnen worden. De vrouwen publiceerden over het feit dat als kernwapens zouden worden ingezet dit een impact zou hebben op het klimaat, de landbouw, het feit dat mensen massaal zouden sterven. Wetenschappers noemen dit de nucleaire winter.
Daarnaast leerde Rebecca wat de effectieve gevolgen waren van het gebruik van kernwapens door gesprekken met mensen uit Hiroshima en Nagasaki, de twee steden die het slachtoffer werden van de inzet van kernwapens tijdens de tweede wereldoorlog.
Het verzet bij Greenham Common inspireerde heel wat andere groepen over heel Europa, en leidde tot massale protesten in de landen waar de raketten zouden worden opgesteld.
Ook in Brussel werd massaal betoogd
Zo protesteerden ook in ons land 400.000 mensen op zondag 23 oktober 1983 tegen de plaatsing van Amerikaanse en Russische kernraketten in West- en Centraal-Europa. "Godverdomme, weg die bommen. Twee jaar eerder was er trouwens al een eerste antirakettenbetoging in Brussel, met een kleine 200.000 deelnemers.
23 oktober 1983 – betoging in Brussel
Ondanks al het protest besliste de regering-Martens om toch kruisraketten te plaatsen. Er kwamen er 20 op de vliegbasis in Florennes. In 1987 gingen ze terug richting Verenigde Staten, het gevolg van het Intermediate-Range Nuclear Forces (INF)-verdrag tussen de Amerikaanse president Ronald Reagan en de Russische president Michail Gorbatsjov.
De vele protesten leidden er uiteindelijk toe dat de toenmalige Amerikaanse president Reagan en Sovjetleider Gorbatsjov in 1987 een verdrag ondertekenden (het INF-verdrag) dat het gebruik van kernwapens die vanaf de grond werden afgevuurd en dit voor geheel Europa verbood.
Ondertekening van het INF-verdrag
Ondanks dit verdrag ging men verder met het ontwikkelen en testen van kernwapens. De negatieve desastreuze impact van het testen op mens en milieu van kernwapens deed Rebecca Johnson besluiten om zich te gaan inzetten voor een wereldwijd verbod op het testen van kernwapens. Ze werkte hieraan met andere vredesgroepen, vanuit Greenpeace tot ze uiteindelijk voldoende landen konden overtuigen om deel te nemen aan een conferentie over ontwapening in Genève. Rebecca verhuisde naar Genève omdat ze de onderhandelingen op de voet wilde volgen. Ze vertrouwde de landen niet. De Nederlandse ambassadeur (wettelijke vertegenwoordiger voor een land) die de onderhandelingen in Geneve leidde, noemde haar de ambassadeur van het volk. Ze wilde niet dat er een halfslachtig, gedeeltelijk verdrag zou worden ondertekend, ze wou een verdrag dat het voor eens en altijd verbood om kernwapens te testen. Het verdrag is er in 1996 gekomen: het CTBT, internationaal Comprehensive Nuclear Test Ban Treaty - het alomvattend kernstopverdrag. Het verdrag is door de rivaliteit onder de kernwapenstaten nooit in werking getreden niet tegenstaande dat er in Wenen een grote organisatie is opgezet om het verdrag te doen naleven: door wereldwijd controle uit te voeren, en te informeren over aardbevingen en tsunami’s, duidelijk met een humanitair doel dus.
Rebecca stelde zich de vraag waarom dit verdrag nooit effectief in werking is getreden en alle nucleaire tests ook effectief verboden werden. Om dit te begrijpen verdiepte ze zich in een ander verdrag over kernwapens dat al veel vroeger werd onderhandeld (1968): het Non-proliferatieverdrag inzake kernwapens
|
Het Non-proliferatieverdrag inzake kernwapens Het Non-proliferatieverdrag (NPV), officieel het Verdrag inzake de niet-verspreiding van kernwapens, is een verdrag dat het bezit van kernwapens beperkt. Het is gebaseerd op drie pijlers: - non-proliferatie: het verbod op het verspreiden van kernwapens - ontwapening: afbouwen van het arsenaal van kernwapens - en het recht om kernenergie voor vreedzame toepassingen te gebruiken. Tijdens het opstellen van het verdrag waren er vijf landen met beschikking over kernwapens: de Verenigde Staten, De Sovjet-Unie, het Verenig Koninkrijk, China en Frankrijk In het verdrag is vastgelegd dat: - het bezit van kernwapens tot deze vijf landen (alle permanent lid van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties) wordt beperkt en dat zij de benodigde technologie niet aan andere landen zullen overdragen. - Zij zullen geen kernwapens inzetten zolang ze niet met kernwapens worden aangevallen (No first use). In de loop der tijd zijn de details hiervan gewijzigd en de VS en het VK hebben aangegeven kernwapens te kunnen inzetten als zij worden aangevallen met biologische of chemische wapens - Het verdrag bepaalt dat de landen die over kernwapens beschikken hun voorraden reduceren. |
Het Non-proliferatieverdrag is voor Rebecca problematisch omdat het verdrag als het ware aanvaardt dat vijf landen kernwapens bezitten. Alle andere landen moeten de wil of het verlangen om kernwapens te bezitten naast zich neerleggen. Op deze manier kom je in een situatie waarin landen een verschillende status krijgen: voor sommige landen is het OK om kernwapens te bezitten, voor andere landen kan het niet. Dit maakt een wereldwijd verbod op kernwapens uiteraard heel moeilijk.
De landen die kernwapens bezitten hebben hun arsenaal afgebouwd, maar er kwamen andere meer gesofisticeerde wapens in de plaats, en uiteindelijk hebben ook India, Pakistan, Israël, en Noord-Korea beslist dat zij kernwapens wilden.
Samen met anderen is Rebecca beginnen nadenken over wat er dan wel moest gebeuren om kernwapens volledig te verbieden en te vernietigen. Het was voor Rebecca in deze meteen duidelijk dat het totale verbod van kernwapens niet langer een zaak mocht zijn van de landen die over kernwapens beschikken, maar de verantwoordelijkheid van alle landen, dus ook van de landen die niet over deze massavernietigingswapens beschikken.
Rebecca schreef de strategie uit die is opgenomen door ICAN (the international Campaign to abolish nuclear weapons). Zij richtte het netwerk mee op en was er gedeeld voorzitter van. De strategie bestaat er in dat de landen die niet over kernwapens beschikken op basis van feiten en bewijzen bewust gemaakt moesten worden dat ook hun bevolking zou lijden, sterven bij de inzet van kernwapens tijdens een conflict.
Er zijn de wetenschappelijke bewijzen over een nucleaire winter, de impact op het klimaat en het milieu, de massale sterfte onder de mensen.
Nucleaire holocaust leidt tot nucleaire winter
Daarenboven is iedere overheid verantwoordelijk voor de veiligheid van haar inwoners, dus ook de landen die niet over kernwapens beschikken. Zo wordt het de verantwoordelijkheid van alle landen om kernwapens te verbieden. Om te voorkomen dat bepaalde landen dit kernwapenverbod zouden kunnen blokkeren, moest hierover beslist worden in de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties, en bijvoorbeeld niet in de Veiligheidsraad, waar de vaste leden over het vetorecht beschikken en zo iedere beslissing kunnen tegenhouden. Samen met ICAN ontwikkelde Rebecca een hele strategie, en werd een heel netwerk van vrijwilligers opgezet. In meer dan 100 landen sloten meer dan 500 organisaties zich aan bij ICAN en werden de overheden benaderd om in de schoot van de VN een verdrag goed te keuren op basis van het feit dat alle landen medeverantwoordelijk zijn voor nucleaire ontwapening.
Rebecca en ICAN slagen er in 2017 in om het verdrag op de onderhandelingstafel te krijgen van de Verenigde Naties en in juli 2017 hebben 122 landen van de eindtekst van het verdrag, dat een wereldwijd verbod op kernwapens beschrijft, goedgekeurd. Dit betekent dat 2/3 van de landen op de wereld akkoord gaan met het verbieden van kernwapens, voor ééns en altijd.
Helaas hebben sommige landen, waaronder de landen die lid zijn van de NAVO, de onderhandelingen geboycot. Zo heeft ook ons land dat lid is van de NAVO niet ééns deelgenomen aan de onderhandelingen. Ons land heeft het verdrag, net zoals alle NAVO-landen overigens, dus ook niet ondertekend.
|
DE NAVO De Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) werd na het einde van de tweede wereld opgericht. Het is een militair verdrag dat wederzijdse verdediging en samenwerking van de legers van de westerse landen regelt. In eerste instantie was de NAVO bestemd om het westen te beschermen tegen de communistische landen in het Oostblok. Die vormden op hun beurt in 1955 het Warschaupact. De kern van het verdrag stelt dat wanneer één van de landen die lid zijn van de NAVO wordt aangevallen, de andere landen deze aanval beschouwen als een aanval op alle landen die lid zijn van de NAVO en dat alle landen zullen helpen om de aanvaller terug te dringen, af te weren. Kernwapenstrategie NAVO De mogelijkheid om kernwapens in te zetten vormt al jaren één van de hoekstenen van de algemene strategie van de NAVO. Het bezit van kernwapens is een centraal onderdeel van de totale NAVO-mogelijkheden voor afschrikking en verdediging. Het benadrukt dat de NAVO een nucleaire alliantie zal blijven zolang kernwapens bestaan en noemt deze de ultieme garantie voor de veiligheid van de NAVO-lidstaten. |
ICAN kreeg voor in 2017 De Nobelprijs voor de vrede als erkenning voor het werk "om de aandacht te vestigen op de rampzalige humanitaire gevolgen van het gebruik van kernwapens" en het baanbrekend werk om te komen tot een verdragsmatig verbod op dergelijke wapens".
Het aandeel dat Rebecca Johnson (staand 4e van links) heeft om dit verdrag te verkrijgen mag zeker niet onderschat worden. Het verdrag is er, maar dat is en mag zeker het eindpunt niet zijn. Samen met de collega’s van ICAN stelt ze dat er nu werk gemaakt moet worden van de uitvoering van het verdrag, er moet voor gezorgd worden dat het verdrag ook effectief werkt.
Rebecca Johnson volgt dit alles verder op de voet, volgt de internationale onderhandelingen terzake, en is door haar jarenlange studie van de materie, haar contacten met de internationale diplomatieke wereld één van dé experten inzake nucleaire ontwapening. Ze ijvert vandaag om het kernwapenverdrag in 2020 effectief te zien werken.